W dyskusjach o samochodach elektrycznych zazwyczaj wymienia się korzyści, które wiążą się z ich wprowadzeniem do powszechnego użytku. Nic dziwnego – takie pojazdy mocno wpisują się w obecne trendy proekologiczne, zapewniają swoim użytkownikom możliwość darmowego parkowania lub poruszania się buspasami (co ma szczególnie duże znaczenie w zatłoczonych dużych miastach), czy pozwalają na ulgi podatkowe. Warto wspomnieć również o kosztach związanych z zakupem oraz użytkowaniem takich pojazdów. Chętni mogą skorzystać z dopłat do kupna a wydatki ponoszone na ich użytkowanie są relatywnie niskie [1], co wynika na przykład z darmowych ładowarek zlokalizowanych zazwyczaj w punktach handlowych.
Oczywistym jest jednak fakt, że jak każda nowa technologia również samochody elektryczne nie są pozbawione wad. Wspomniałam wcześniej o trendach proekologicznych i to prawda, że auta te nie produkują spalin. W krajach, w którym energia pozyskiwana jest z przyjaznych środowisku źródeł, takie rozwiązanie może więc być naprawdę przydatne. Jednak co w sytuacji, gdy prąd produkowany jest w elektrowniach węglowych czy gazowych? Można będzie, naturalnie, zauważyć zmniejszenie np. smogu w miastach, ale wciąż nie można powiedzieć, że samochody elektryczne są w takim przypadku w pełni ekologiczne. Zwłaszcza kiedy weźmie się pod uwagę zanieczyszczenia, które powstają podczas ich procesu produkcyjnego. Chodzi tutaj głównie o produkcję akumulatorów trakcyjnych. Według raportu Berylls Strategy Advisors wytworzenie jednej takiej baterii o wadze 500 kg (dla porównania: waga np. baterii Tesla Model 3 wynosi 480 kg) emituje ponad 70% więcej dwutlenku węgla niż przy produkcji tradycyjnego samochodu spalinowego[2]. Do tego można dodać sam jednowartościowy lit, stanowiący źródło akumulatora, który występuje w bardzo ograniczonych ilościach i który trzeba pozyskiwać z trudno dostępnych miejsc. Na baterię z lepszych źródeł, pozwalającą przejechać więcej niż 500 km na jednym ładowaniu trzeba będzie jeszcze poczekać. Sprawy nie ułatwia fakt, że czynniki klimatyczne mają wpływ na pojemność baterii – przy zimnie wynoszącym -18 stopni Celsjusza jej wydajność spada o 29% (według danych Fleetcarmy[3]), tak samo zbyt wysoka temperatura nie wpływa na akumulator najlepiej. Dodatkowo jeśli przy takiej pogodzie chcielibyśmy skorzystać z klimatyzacji proces ten będzie postępował.
Auto elektryczne może być nazywane ekologicznym, ale na pewno tego miana nie da się przypisać do jego baterii. Wciąż nie ma dobrej metody jej recyklingu – jeśli chodzi o baterie NMC i NCA stosowane w samochodach osobowych, to jest taka możliwość, jednak wiąże się ona z wysokimi kosztami ekonomicznymi, jak również środowiskowymi i nie jest zbyt efektywna. Jeśli chodzi o LFP (wykorzystywane w autobusach) bardziej opłaca się wyprodukować nowy akumulator[4]. Możliwe jednak, że akurat te aspekty ulegną poprawie – przykładowo można znaleźć informacje, że firma Fortum z Finlandii jest już w stanie odzyskać ok. 80% surowców z wyeksploatowanych akumulatorów[5]. Możliwe, że w przyszłości będzie to 100%.
Cichy układ napędowy samochodów elektrycznych paradoksalnie również może powodować problemy. Mogłoby się wydawać, że to ogromny plus, zwłaszcza dla ludzi mieszkających w pobliżu autostrad albo hałaśliwych, dużych ulic i jest to po części prawdą, jednak należy wziąć jeszcze pod uwagę, jak często ludzie kierują się słuchem podczas przemieszczania się. Ile razy zdarza nam się przejść na drugą stronę małej uliczki, nie patrząc, czy coś jedzie, bo słyszymy, że nie? Samochodu elektrycznego możemy nie usłyszeć. Warto się zastanowić, ile wypadków się wydarzyło, ponieważ pieszy słuchał muzyki przez słuchawki i nie zauważył samochodu[6].
Poza tym nawet nie posiadając dużej wiedzy o polityce i ekonomii, ciężko wyobrazić sobie sytuację, w której poprzez spopularyzowanie samochodów elektrycznych znacznie obniżą się wpływy do Skarbu Państwa z tytułu akcyz, podatków i opłat paliwowych i nie powstaną żadne inne obowiązkowe obciążenia[7]. Może będzie to dodatkowy podatek od energii elektrycznej, może inny, ale na pewno jakiś zostanie nałożony, co przełoży się również na koszty podróżowania takim pojazdem, obecnie zaliczane do bardzo niskich.
Samochody elektryczne posiadają wiele zalet, ale warto pamiętać, że nie są pozbawione wad i nie należy ani podchodzić do nich bezkrytycznie, ani ich demonizować. Jak każda nowa technologia potrzebuje czasu, aby mogła się rozwinąć i udoskonalić. Jeśli to nie nastąpi, pewnie pojawi się kolejna.
Agata Fiszer
[1] http://samochodyelektryczne.org/kalkulatory/oplacalnosc_samochodow_elektrycznych.htm [2] https://www.bloomberg.com/news/articles/2018-10-16/the-dirt-on-clean-electric-cars [3] https ://www.fleetcarma.com/cold-weather-fuel-efficiency/ [4] Ciez Rebecca, Whitacre J. F., „Examining different recycling processes for lithium-ion batteries“ [5] https://www.forbes.pl/technologie/recycling-baterii-aut-elektrycznych-coraz-blizej-fortum-ma-rozwiazanie/lfpfe23 [6] http://www.lodz.policja.gov.pl/eld/komunikaty-1/aktualnosci/23128,SLUCHAWKI-NA-USZACH-PRZYCZYNA-WYPADKOW.html [7] https://bezprawnik.pl/system-podatkowy-w-polsce-for/
Bibliografia:
https://www.fleetcarma.com/cold-weather-fuel-efficiency/
„Badanie zużycia energii przez samochód elektryczny” Zdzisław Chłopek
https://greenwaypolska.pl/blog-section/akumulatory-stosowane-w-samochodach-elektrycznych/
https://www.motorewia.pl/motoartykuly/ciemne-strony-elektromobilnosci/
„Examining different recycling processes for lithium-ion batteries“ Rebecca E. Ciez, J. F. Whitacre
https://www.kierunekenergetyka.pl/artykul,62626,skuteczny-recykling-baterii-samochodow-elektrycznych.html
https://www.bloomberg.com/news/articles/2018-10-16/the-dirt-on-clean-electric-cars
https://www.forbes.pl/technologie/recycling-baterii-aut-elektrycznych-coraz-blizej-fortum-ma-rozwiazanie/lfpfe23
https://bezprawnik.pl/system-podatkowy-w-polsce-for/